NAROD I NARODOWOÂŚĂ..........

Kiara
Administrator
Ekspert
Wiadomości: 2458

NAROD I NARODOWOÂŚĂ..........
« : Marzec 29, 2015, 11:51:05 »

PojĂŞcie narodu i narodowoÂści w historii

1. Zasada samostanowienia narodu

ObecnoÂśĂŚ zasady samostanowienia datuje siĂŞ od poÂłowy XX stulecia, prawo to okreÂśla moÂżliwoÂśĂŚ narodĂłw do stworzenia wÂłasnego paĂąstwa, secesji od istniejÂącego juÂż organizmu politycznego, umoÂżliwia rĂłwnieÂż poÂłÂączenie siĂŞ z istniejÂącym juÂż paĂąstwem. Oznacza to , Âże prawo do korzystania z wolnoÂści przez zbiorowoÂści powinno byĂŚ uwaÂżane za niezbywalne uprawnienie spoÂłeczeĂąstw , ktĂłre mogÂą ustanowiĂŚ i zmieniĂŚ formy rzÂądzenia nimi. Efektem tego byÂły niepodlegÂłoÂściowe dÂąÂżenia wielu ludĂłw i narodĂłw do uzyskania wÂłasnej paĂąstwowoÂści. Droga do prawnego usankcjonowania tej zasady wiodÂła jednak przez bardzo trudne i krwawe wydarzenia. Deklaracja NiepodlegÂłoÂści StanĂłw Zjednoczonych z 1776r i Deklaracja Praw CzÂłowieka i Obywatela Rewolucji Francuskiej z 1789r, a nastĂŞpnie juÂż jurystyczne konstytucje : amerykaĂąska z 1789r i francuska z 1793r torowaÂły drogĂŞ do wprowadzenia tej zasady w Âżycie. [1]Kongres WiedeĂąski wprowadziÂł prymat legalizmu do polityki i stosunkĂłw miĂŞdzynarodowych, jednak juÂż ruchy narodowe poÂłowy XIX wieku przyniosÂły oÂżywienie dÂąÂżeĂą niepodlegÂłoÂściowych w Europie. WÂłaÂśnie pod wpÂływem tych wydarzeĂą wÂłoski profesor prawa miĂŞdzynarodowego Pasquale Mancini jako pierwszy sprecyzowaÂł zasadĂŞ narodowoÂści. WidziaÂł on istotĂŞ prawa w ogĂłle w uprawnieniu wolnoÂści jednostki jak i zbiorowoÂści, ktĂłre to uprawnienia dla narodu przejawiaĂŚ siĂŞ miaÂło w prawie do wyboru ustroju wewnĂŞtrznego oraz w prawie do niezaleÂżnoÂści w Âśrodowisku miĂŞdzynarodowym, czyli do utworzenia wÂłasnego niezaleÂżnego paĂąstwa. Praktyka jednak bardzo dÂługo nie odpowiadaÂła tym idealistycznym zaÂłoÂżeniom. Samostanowienie jako dyrektywa porzÂądku miĂŞdzynarodowego zaczĂŞto dostrzegaĂŚ i stosowaĂŚ dopiero w koĂącowych latach pierwszej wojny Âświatowej. Wtedy wykrystalizowaÂły siĂŞ dwa stanowiska w tej sprawie jako pierwszy problem ten zostaÂł poruszony przez rosyjskich komunistĂłw, lider bolszewikĂłw Lenin zdecydowaÂł siĂŞ wykorzystaĂŚ ten postulat jako kartĂŞ przetargowÂą w wyÂścigu po wÂładzĂŞ , jego koncepcja samostanowienia o sobie narodĂłw byÂła jak na tamte czasy radykalna, jednak nie zostaÂła ona przyjĂŞta przez spoÂłecznoÂśĂŚ miĂŞdzynarodowÂą. W roku 1918 swojÂą wersjĂŞ zasady samostanowienia sformuÂłowaÂł dwudziesty osmy prezydent USA W. Wilson , formuÂła wilsonowska zostaÂła zaakceptowana i czĂŞÂściowo zrealizowana , na podstawie zaÂłoÂżeĂą tej doktryny niektĂłre paĂąstwa odzyskaÂły suwerennoÂśĂŚ. Koncepcja ta nie zostaÂła jednak wpisana do innego waÂżnego dokumentu – traktatu wersalskiego.

1.1Czym jest NarĂłd?

W dzisiejszych czasach uwaÂżamy , Âże paĂąstwo , jest czymÂś zupeÂłnie oczywistym i bez problemu potrafimy zdefiniowaĂŚ atrybuty instytucji paĂąstwowych, zupeÂłnie inaczej zaÂś sytuacja ta odnosi siĂŞ do tematyki narodu i narodowoÂści. Do dnia dzisiejszego nauka nie podaÂła sprecyzowanej definicji tego tworu. Zazwyczaj podaje siĂŞ kilka wyznacznikĂłw , ktĂłre okreÂślajÂą spoÂłecznoÂśĂŚ uwaÂżajÂącÂą siĂŞ za narĂłd. Znakomity brytyjski socjolog Ernest Gellner uwaÂżaÂł , Âże identyfikowaĂŚ siĂŞ z narodem moÂżna przez kulturĂŞ, gdyÂż stanowi ona fundament poczucia odrĂŞbnoÂści jednostki i grupy wobec innych jednostek i grup posÂługujÂących siĂŞ odmiennymi wartoÂściami i ideami . WedÂług Gellnera :
„ Dwie osoby naleÂżÂą do tego samego narodu, jeÂżeli- i tylko jeÂżeli – uczestniczÂą w tej samej kulturze, przez ktĂłrÂą rozumieĂŚ bĂŞdziemy system idei, znakĂłw, skojarzeĂą, sposobĂłw zachowania siĂŞ i porozumienia siĂŞ.”[2]
Obok kulturowego definiowania narodu jako wspĂłlnoty losu badacz ten wyrĂłÂżniÂł rĂłwnieÂż woluntarystyczne rozumienie tego terminu:
„ Dwie osoby naleÂżÂą do tego samego narodu jeÂżeli- i tylko jeÂżeli uwaÂżajÂą , Âże naleÂżÂą do tego samego narodu. Inaczej mĂłwiÂąc, narody sÂą dzieÂłem czÂłowieka, wytworem jego przeÂświadczeĂą, lojalnoÂści i solidarnoÂści. ZbiĂłr osĂłb ( na przykÂład mieszkajÂących na danym terenie lub mĂłwiÂących danym jĂŞzykiem) staje siĂŞ narodem wtedy i tylko wtedy, gdy sÂą one stanowczo przekonane , iÂż z tytuÂłu wspĂłÂłprzynaleÂżnoÂści do owego zbioru majÂą wobec siebie pewne obowiÂązki i prawa. Tym co czyni z nich narĂłd, jest wzajemne uznanie siĂŞ za rodakĂłw, a nie jakakolwiek inna wspĂłlna cecha, ktĂłra przysÂługuje wyÂłÂącznie im i odrĂłÂżnia ich od reszty ludzi.”[3]
Definicje zaproponowane przez brytyjskiego badacza podkreÂślajÂą rolĂŞ jednostki w ksztaÂłtowaniu siĂŞ pojĂŞcia narodu, jednak nie uwzglĂŞdniajÂą one innych czynnikĂłw o rĂłwnie istotnym znaczeniu. Bardzo waÂżnym czynnikiem spajajÂącym ludy mĂłwiÂące rĂłÂżnymi jĂŞzykami jest paĂąstwo.

W Âświecie iberyjskim termin naҫӑo odnosi siĂŞ do wspĂłlnoty obywateli danego paĂąstwa , podlegÂłych temu samemu ustrojowi lub systemowi rzÂądĂłw i posiadajÂących wspĂłlnotĂŞ interesĂłw; zbiorowoÂśĂŚ mieszkaĂącĂłw danego terytorium o wspĂłlnych tradycjach, dÂąÂżeniach i interesach, podlegajÂących wÂładzy centralnej, ktĂłra bierze na siebie zadanie zachowania jednoÂści grupy- narodu. [4] Tego typu pojmowanie nardu jako wspĂłlnoty politycznej charakterystyczne jest dla nauki zachodnioeuropejskiej, gdyÂż na terenie tych paĂąstw to wÂłaÂśnie podani a potem obywatele stali siĂŞ czÂłonkami jednego organizmu jakim jest narĂłd. Analiza filologiczna tego terminu potwierdza tĂŞ teoriĂŞ , pierwsze znaczenie sÂłowa „naciĂłn” odnosiÂło siĂŞ do narodzin lub miejsca pochodzenia. Pochodzenie i rodowĂłd byÂły wiĂŞc przypisane pewnej zbiorowoÂści, potem zaÂś w trakcie przemian politycznych( Rewolucja Francuska) i spoÂłecznych( industralizacja) termin ten nijako pokryÂł siĂŞ z granicami paĂąstwa w obrĂŞbie ktĂłrych wspĂłlnota obywateli- mieszkaĂącĂłw staÂła siĂŞ narodem. W kategoriach bardziej emocjonalnych definiowali to pojĂŞcie badacze i publicyÂści z terenĂłw Europy Wschodniej , Roman Dmowski – przywĂłdca Narodowej Demokracji w 1888r. opublikowaÂła wÂłasnÂą koncepcjĂŞ narodu, wedÂług tego polityka narĂłd to: „ niezaleÂżny od woli jednostki zwiÂązek(…) sprawiajÂący, Âże jednostka zroÂśniĂŞta przez pokolenia ze swym narodem w pewnej szerokiej sferze czynĂłw nie ma wolnej woli, ale musi byĂŚ posÂłusznÂą woli zbiorowej narodu, wszystkich jego pokoleĂą wyraÂżajÂącej siĂŞ w odziedziczonych instynktach. Instynkty te silniejsze nad wszelkie rozumowanie i panujÂące czĂŞstokroĂŚ nad osobistym instynktem samozachowawczym , gdy nie sÂą znieprawione lub wyrwane z korzeniami, zmuszajÂą czÂłowieka do dziaÂłania nie tylko wbrew dekalogowi, ale wbrew sobie samemu, do oddania Âżycia, do poÂświĂŞcenia droÂższych od niego rzeczy, gdy idzie o dobro narodowej caÂłoÂści.”[5]
NarĂłd dla Dmowskiego byÂł wspĂłlnotÂą psychicznÂą – ÂżywÂą istotÂą odznaczajÂącÂą siĂŞ indywidualnym charakterem, zasadami funkcjonowania i ideaÂłami z ktĂłrymi identyfikowali siĂŞ czÂłonkowie wspĂłlnoty narodowej. ÂŻycie narodu ujmowane byÂło w sposĂłb dynamiczny na wzĂłr rozwoju organizmu, jego wzrostu , rozwoju i obumierania, naturalizm ten pozwalaÂł rĂłwnieÂż oddzieliĂŚ narĂłd od paĂąstwa. WspĂłlnota psychiczna i historyczna jakÂą byÂł i jest narĂłd wedÂług Dmowskiego mogÂła dziĂŞki tym czynnikom egzystowaĂŚ bez paĂąstwa jako formuÂły swej osobowoÂści.

PojĂŞcie narodu definiowano na sposĂłb historyczny , przyjaciel Dmowskiego Joachim Bartoszewicz w PodrĂŞcznym SÂłowniku Politycznym wskazywaÂł : „ NarĂłd jest to zwiÂązek natury politycznej , ktĂłry siĂŞ ustala w pewnym zespole ludzi przez wykonywanie w ciÂągu dÂłuÂższego czasu wspĂłlnej czynnej roli historycznej. PoniewaÂż taka rola historyczna moÂże byĂŚ urzeczywistniona jedynie przy istnieniu organizacji paĂąstwowej, przeto niepodlegÂłoÂśĂŚ paĂąstwowa jest warunkiem tworzenia siĂŞ narodu.”[6] Podobny poglÂąd wyraziÂł w tej kwestii Roman Rybarski rĂłwnieÂż on byÂł zwiÂązany z Âśrodowiskami endeckimi , stwierdziÂł on , Âże narĂłd to : „ trwaÂła wspĂłlnoÂśĂŚ wiĂŞkszej masy ludzi , wytworzona przez dÂłuÂższe trwanie na danym terytorium, wspĂłlnoÂśĂŚ, ktĂłra na gruncie tych lub innych jednoczÂących pierwiastkĂłw np. rasy , jĂŞzyka, religii, tradycji, obyczaju, ustroju politycznego, gospodarstwa itd. przejawia siĂŞ w poczuciu odrĂŞbnoÂści od innych podobnych skupieĂą i w celowym rozwijaniu wÂłasnego skupienia.”[7] W teoriach teoretykĂłw endeckich moÂżna wiĂŞc juÂż doszukiwaĂŚ siĂŞ w pewnym sensie klasycznych wyznacznikĂłw charakteryzujÂących paĂąstwo narodowe. ToÂżsamoÂśĂŚ etniczna , wspĂłlny jĂŞzyk , religia, terytorium i wspĂłlna pamiĂŞĂŚ historyczna to wÂłaÂśnie podstawowe elementy Âżywo dyskutowanej juÂż w XIX w. koncepcji paĂąstwa narodowego. Koncepcja ta zrewolucjonizowaÂła stary kontynent i przyczyniÂła siĂŞ do ogromnych zmian politycznych na mapie Âświata , dziĂŞki temu terminowi pojawiÂło siĂŞ wiele nowych narodĂłw ktĂłre wczeÂśniej nie istniaÂły wcale, te zaÂś ktĂłre posiadaÂły wÂłasnÂą toÂżsamoÂśĂŚ kulturowÂą i etnicznÂą dÂąÂżyÂły do odzyskania paĂąstwowej suwerennoÂści. Ideologie narodĂłw ktĂłre nie posiadaÂły wÂłasnego paĂąstwa bardzo czĂŞsto wÂłÂączaÂły do swojej propagandy narodowowyzwoleĂączej prawo do posiadania wÂłasnego niepodlegÂłego organizmu paĂąstwowego , tendencje takie widoczne byÂły juÂż w XIX stuleciu , ale i dziÂś odgrywajÂą bardzo istotnÂą rolĂŞ . DziewiĂŞtnastowieczna teoria paĂąstwa narodowego staÂła siĂŞ ÂźrĂłdÂłem zasady samostanowienia o sobie kaÂżdego etnosu uwaÂżajÂącego siĂŞ za narĂłd. Nie przypadkowo wiĂŞc liderzy Narodowej Demokracji tak mocno podkreÂślali koniecznoÂśĂŚ odzyskania niepodlegÂłoÂści, narĂłd miaÂł siĂŞ „stopiĂŚ” z paĂąstwem bo tylko w paĂąstwie moÂżliwy jest prawdziwy i zdrowy rozwĂłj narodu.

1.2 Koncepcja paĂąstwa narodowego jako ÂźrĂłdÂło zasady samostanowienia.

Podstawowe znaczenie sÂłowa „ narĂłd” kojarzone jest politycznie z instytucjÂą paĂąstwa, w literaturze przedmiotu byÂło jednak wielokrotnie w rĂłÂżny sposĂłb interpretowane. Za przykÂładem rewolucji amerykaĂąskiej i francuskiej utoÂżsamiÂło ono „lud” i paĂąstwo, czego znamiennym przykÂładem sÂą zwroty retoryczne takie jak: „ paĂąstwo narodowe”, „ Narody Zjednoczone”, czy teÂż retoryka stosowana przez prezydentĂłw USA pod koniec dwudziestego wieku. W dyskursie politycznym u poczÂątkĂłw StanĂłw Zjednoczonych dominowaÂły okreÂślenia „lud”, „unia”, „ konfederacja” , „ nasz wspĂłlny kraj”, „ dobrobyt publiczny” czy „wspĂłlnota”, czego wynikaÂła chĂŞĂŚ unikniĂŞcia centralizacyjnych i unifikacyjnych implikacji zwiÂązanych z terminem „ narĂłd” wobec praw skonfederowanych stanĂłw. Dyskurs polityczny jednak nie przeszkodziÂł temu by w fundamentalnym tekÂście politycznym- konstytucji StanĂłw Zjednoczonych Ameryki termin narĂłd pojawiÂł siĂŞ juÂż w preambule. USA nie byÂły i dziÂś rĂłwnieÂż nie sÂą paĂąstwem jednolitym etnicznie, jednak to wÂłaÂśnie przykÂład rewolucjonistĂłw amerykaĂąskich byÂł impulsem , ktĂłry sprawiÂł , Âże uÂśpione dotÂąd narody europejskie zaczĂŞÂły domagaĂŚ siĂŞ swych praw; niepodlegÂłego paĂąstwa i samodzielnych rzÂądĂłw w obrĂŞbie wÂłasnych narodowych granic. Na sztandarach rewolucji francuskiej wypisano ogĂłlnoludzkie i humanistyczne ideaÂły wolnoÂści, rĂłwnoÂści i braterstwa, lud francuski burzÂąc mury Bastylii jednoczeÂśnie otworzyÂł przed sobÂą drzwi nowej ery – demokracji. Symboliczne zniszczenie twierdzy oznaczaÂło teÂż upadek starego systemu opartego na wÂładzy krĂłlewskiej i supremacji KoÂścioÂła Katolickiego, od tego momentu lud chciaÂł juÂż sam uznaÂł siĂŞ za suwerena , odpowiedzialnego za swe losy. Nowa Francja staÂła siĂŞ krajem juÂż nie poddanych lecz obywateli , a jĂŞzyk francuski byÂł odtÂąd oficjalnym jĂŞzykiem paĂąstwa. Rola jĂŞzyka zyskaÂła szczegĂłlne znaczenie w czasie rzÂądĂłw jakobinĂłw, czÂłowiek nie posÂługujÂący siĂŞ tym Âśrodkiem komunikacji byÂła od razu kwalifikowany jako osoba podejrzana. W raporcie na temat jĂŞzykĂłw przedstawionym Komisji BezpieczeĂąstwa Publicznego jeden z jakobinĂłw – Barѐre tak pisaÂł:
„ Kto z mieszkaĂącĂłw departamentĂłw GĂłrnego Renu i Dolnego Renu przyÂłÂączy siĂŞ do zdrajcĂłw, by przyzywaĂŚ PrusakĂłw i AustriakĂłw na nasze zaatakowane granice?. To mieszkaniec wsi , ktĂłry mĂłwi i tym samym jĂŞzykiem, co nasi wrogowie i ktĂłry konsekwentnie uwaÂża siĂŞ za ich brata i rodaka bardziej niÂż rodaka i brata FrancuzĂłw, mĂłwiÂących doĂą w innym jĂŞzyku i majÂących odmienne zwyczaje.”[8] Autor raportu jako potencjalnych wrogĂłw wymieniaÂł tu chÂłopĂłw z Alzacji, nacisk na jednoÂśĂŚ jĂŞzykowÂą od czasĂłw rewolucji jest rzeczywiÂście wyraÂźny , a w tamtym okresie byÂł szczegĂłlnie silny. Przyswojenie sobie jĂŞzyka stanowiÂło wtedy jeden z warunkĂłw uzyskania peÂłnego obywatelstwa francuskiego( i tym samym narodowoÂści). RolĂŞ jĂŞzyka podkreÂślali rĂłwnieÂż i politycy oraz naukowcy niemieccy, jeden z badaczy tego zagadnienia Richard Bӧckh juÂż w XIX wieku w swych publikacjach przekonywaÂł , Âże to wÂłaÂśnie jĂŞzyk jest gÂłĂłwnym kryterium odrĂŞbnoÂści narodowej. Koncepcja ta bardzo pasowaÂła do ideologii nacjonalizmu niemieckiego, w tym czasie Niemcy nie byÂły paĂąstwem unitarnym lecz raczej w ten sposĂłb okreÂślano region geograficzny w tej czĂŞÂści Europy. Richard Bӧckh postanowiÂł kierujÂąc siĂŞ kryterium jĂŞzykowym uznaĂŚ , Âże ÂŻydzi aszkenazyjscy sÂą rĂłwnieÂż Niemcami, gdyÂż jidysz jest bezsprzecznie dialektem jĂŞzyka niemieckiego. Konkluzji tej nie uznawali i nie rozumieli francuscy rewolucjoniÂści dla nich Âżydzi mieszkajÂący w granicach paĂąstwa tak sefardyjscy jak i aszkenazyjscy mogli zostaĂŚ obywatelami Republiki pod warunkiem , Âże zaakceptujÂą nowe prawo i nauczÂą siĂŞ posÂługiwaĂŚ jĂŞzykiem urzĂŞdowym. Od obalenia monarchii paĂąstwa i rzÂądy musiaÂły teÂż liczyĂŚ siĂŞ o wiele bardziej ze swoimi obywatelami, gdyÂż lud teraz nie musiaÂł czciĂŚ wÂładcĂłw jak bogĂłw na ziemi i nie zawsze zgadzaÂł siĂŞ z kierunkiem planowanych reform. Kiedy w 1825 r. Karol X Burbon przywrĂłciÂł dawnÂą koronacjĂŞ w Remis , a takÂże wraz z niÂą ceremoniaÂł uzdrawiania, zaledwie 120 osĂłb pojawiÂło siĂŞ aby dotyk pomazaĂąca boÂżego uleczyÂł ich z dolegliwoÂści i chorĂłb. Proces demokratyzacji uczyniÂł juÂż w tym czasie tak widoczne postĂŞpy , Âże legitymizacja rzÂądĂłw opartych na starych zasadach byÂła juÂż problemem. Z punktu widzenia najwaÂżniejszych graczy na arenie miĂŞdzynarodowej problem narodowoÂści staÂł siĂŞ kwestiÂą palÂącÂą wĂłwczas gdy na mapach pojawiÂły siĂŞ dwa nowe mocarstwa ktĂłre opieraÂły swe istnienie wÂłaÂśnie na zasadzie narodowej. Niemcy i WÂłochy przez wiele stuleci byÂły w zasadzie tylko oznaczeniem geograficznym a nie narodowym, sytuacja zaczĂŞÂła siĂŞ zmieniaĂŚ wraz z przemianami w gospodarce i ideologii, ktĂłre sprawiÂły , Âże Niemcy jako narĂłd chciaÂły stanowiĂŚ o swym losie samodzielnie , ale by to urzeczywistniĂŚ potrzebowaÂły paĂąstwa jako instrumentu do realizacji swych politycznych interesĂłw. Podobna historia miaÂła miejsce na pĂłÂłwyspie ApeniĂąskim , gdzie istniaÂło wiele maÂłych paĂąstw o rĂłÂżnych ustrojach spoÂłecznych i politycznych, rĂłwnieÂż i tutaj doszÂło do zjednoczenia politycznego w ramach paĂąstwa narodowego.
Austro- WĂŞgry po kompromisie z 1867r. wÂłaÂściwie rĂłwnieÂż zaczĂŞÂły coraz bardziej wykazywaĂŚ symptomy osÂłabienia przez ferment wywoÂłany tendencjami separatystycznymi. OdrĂŞbnoÂści paĂąstwowej domagaÂły siĂŞ rĂłwnieÂż i inne narody wchodzÂące w skÂład monarchii HabsburgĂłw, spoÂłeczeĂąstwami narodowymi chciaÂły byĂŚ teÂż ludy ktĂłre byÂły czĂŞÂściÂą Imperium OsmaĂąskiego, Grecy, Serbowie, Rumuni i BuÂłgarzy wyraÂźnie dÂąÂżyli do stworzenia swych narodowych siedzib , gdzie mogliby samodzielnie rozstrzygaĂŚ o swych sprawach. Polacy zaÂś wywoÂłali dwa powstania przeciw Rosji dÂąÂżÂąc do restytuÂłowania swej paĂąstwowoÂści. PrzykÂład Francji, WÂłoch i Niemiec dla tych ujarzmionych narodĂłw byÂł bardzo atrakcyjny, elity przywĂłdcze rozumiaÂły , Âże wÂłasne paĂąstwo jest doskonaÂłym instrumentem do realizacji wÂłasnych potrzeb i interesĂłw.
PoniewaÂż jednak liczba paĂąstw narodowych na poczÂątku XIX wieku byÂła niewielka intelektualiÂści i politycy starali siĂŞ wypracowaĂŚ model dziĂŞki ktĂłremu moÂżna by byÂło klasyfikowaĂŚ spoÂłeczeĂąstwa i narodowoÂści , ktĂłre daÂłoby siĂŞ uznaĂŚ za narody. John Stuart Mill uznaÂł , Âże ustanowienie paĂąstwa narodowego musi byĂŚ wykonalne, tzn , Âże dany lud lub spoÂłecznoÂśĂŚ musi mieĂŚ potencjaÂł do stworzenia struktur administracyjnych, wojska i innych instytucji koniecznych do funkcjonowania koniecznych do podtrzymania funkcjonowania odrĂŞbnego bytu politycznego. Drugim kryterium byÂło dÂąÂżenie samej grupy narodowej do urzeczywistnienia tego celu. Narody chcÂąc dysponowaĂŚ niepodlegÂłym paĂąstwem musiaÂły to udowodniĂŚ poprzez wyraÂźne dziaÂłania polityczne. Dopiero na podstawie tych dwĂłch przesÂłanek moÂżna byÂło stwierdziĂŚ , Âże dany narĂłd jest „ godzien” uzyskaĂŚ wÂłasne paĂąstwo. Dla tego liberalnego ekonomisty , ale rĂłwnieÂż i dla jego kolegĂłw narĂłd musiaÂł byĂŚ wystarczajÂąco liczebny by tworzyĂŚ odrĂŞbny byt polityczny , podobnie tĂŞ kwestiĂŞ ujmowano w postaci definicji naukowej. Fridrich List stwierdziÂł Âże:” duÂża populacja i obszerne terytorium obdarzone rĂłÂżnorodnymi zasobami narodowymi to w zasadnicze kryteria normalnej narodowoÂści(…) NarĂłd o populacji ograniczonej liczebnie i o zbyt maÂłym terytorium, zwÂłaszcza narĂłd o odrĂŞbnym jĂŞzyku, moÂże posiadaĂŚ jedynie uÂłomnÂą literaturĂŞ i uÂłomne instytucje upowszechniania sztuki i nauki. MaÂłe paĂąstwo nie bĂŞdzie nigdy w stanie rozwinÂąĂŚ na swym terytorium rĂłÂżnych gaÂłĂŞzi produkcji.”[9] EkonomiÂści ci uwaÂżali , Âże tylko wielkie narody majÂą prawo do posiadania wÂłasnych paĂąstw , gdyÂż sÂą ekonomicznie wydolne, niemniej jednak kryterium to staÂło siĂŞ waÂżnym elementem wokĂłÂł ktĂłrego budowano zasady przyznawania niepodlegÂłoÂści.
Powstanie paĂąstw narodowych wyznaczyÂło pewien trend w Europie , maÂłe narody na wschodzie kontynentu i na poÂłudniu zaczĂŞÂły domagaĂŚ siĂŞ uznania swoich praw do samostanowienia o swym losie. PrĂłby analizy podejmowane przez elity polityczne i Âśrodowiska akademickie nie daÂły wystarczajÂących rezultatĂłw, a problem samostanowienia narodĂłw wciÂąÂż narastaÂł, w rezultacie wiĂŞc dochodziÂło bardzo czĂŞsto do lokalnych konfliktĂłw zbrojnych wÂłaÂśnie na tle narodowym, wiele mÂłodych narodowoÂści nie mogÂło bowiem po prostu zaakceptowaĂŚ faktu , Âże ich sÂąsiedzi posiadajÂą wÂłasne paĂąstwa, a oni sami nie. PaĂąstwa narodowe jako twory polityczne w tamtym czasie byÂły zupeÂłnie czymÂś nowym, rozpad starych struktur politycznych opartych na wiĂŞzach dynastycznych doprowadziÂł do implozji narodĂłw i paĂąstw narodowych. Proces ksztaÂłtowania siĂŞ nowej mapy Âświata rozpoczÂąÂł siĂŞ jeszcze w wieku XIX i wÂłaÂściwie trwa do dnia dzisiejszego, nowe narody domagajÂące siĂŞ uznania swych praw politycznych dziÂś powoÂłujÂą siĂŞ na prawo do samostanowienia, jednak zasady funkcjonowania tego prawa zostaÂły wypracowane poprzez praktykĂŞ historycznÂą i doÂświadczenia. GÂłĂłwne znaczenie odegraÂło tu powstanie pierwszych jednostek politycznych zorganizowanych na nowych narodowych zasadach, przykÂład ten staÂł siĂŞ ÂźrĂłdÂłem ustanowienia nowych mechanizmĂłw prawnych i politycznych, gÂłownie chodzi tu o zasadĂŞ samostanowienia. Za gÂłĂłwne przesÂłanki konieczne do powstania nowego paĂąstwa uznano jĂŞzyk, liczebnoÂśĂŚ populacji i chĂŞĂŚ do utworzenia nowego organizmu politycznego, procesy polityczne uruchomione przez rewolucjĂŞ mieszczaĂąskie i narodowe w XIX stuleciu nadal sÂą siÂłÂą napĂŞdowÂą przemian spoÂłeczno- politycznych.[10]

CD....

http://wojcikdaniel.blogspot.com/

« Ostatnia zmiana: Marzec 29, 2015, 11:54:26 wysłane przez Kiara »

Zapisane

Kiara
Administrator
Ekspert
Wiadomości: 2458

Odp: NAROD I NARODOWOÂŚĂ..........
« Odpowiedz #1 : Marzec 29, 2015, 11:57:58 »

1.2.1 Absolutyzm oÂświecony – reformy w duchu oÂświeceniowym i jego paradoksalne konsekwencje

Zanim powstaÂły pierwsze paĂąstwa narodowe w XIX w, stulecie wczeÂśniej miaÂły miejsce wydarzenia ktĂłre przygotowaÂły powstanie nowych form politycznych i ekonomicznych , filozofia oÂświecenia w znaczÂący sposĂłb przyczyniÂła siĂŞ do uksztaÂłtowania siĂŞ nowej wizji paĂąstwa , czÂłowieka i roli wÂładzy w spoÂłeczeĂąstwie. Dla koronowanych gÂłĂłw szczegĂłlnie interesujÂąca byÂła forma wÂładzy opierajÂąca siĂŞ na oÂświeceniowych ideaÂłach , jednoczeÂśnie jednak gwarantujÂącÂą a nawet rozszerzajÂącÂą dotychczasowe proregatywy wÂładcy. Takim modelem idealnym w tamtym czasie byÂł absolutyzm oÂświecony, najczĂŞÂściej wiÂąÂże siĂŞ tĂŞ formĂŞ rzÂądĂłw z paĂąstwem Fryderyka II lub RosjÂą Katarzyny Wielkiej. Jednak to Fryderyk II byÂł pierwszym i najwybitniejszym przedstawicielem oÂświeconego wÂładcy na tronie. GÂłĂłwnymi elementami oÂświeconego absolutyzmu byÂły:
- racjonalizacja i laicyzacja teorii paĂąstwa, odrzucone zostaÂły uzasadnienia transcendentne i teokratyczne; paĂąstwo od tego czasu jest tworem Âświeckim o wyÂłÂącznie lub gÂłĂłwnie doczesnych cechach, celach racjonalnych i utylitarnych.
- wÂładca nie jest juÂż przedstawicielem Boga na ziemi , lecz moc swej wÂładzy czerpie z konstrukcji umowy spoÂłecznej
- WÂładca wedÂług Fryderyka II przejmowaÂł peÂłniĂŞ wÂładzy nad spoÂłeczeĂąstwem za jego rzekomÂą zgodÂą, jednakÂże wÂładza raz juÂż przejĂŞta , nie podlegaÂła juÂż zwrotowi ani Âżadnej kontroli, Âżadnym formalnym ograniczeniom; podanym nie przysÂługiwaÂły Âżadne prawa ÂżÂądania od wÂładcy wyliczenia siĂŞ ze swego rzÂądzenia. W ten sposĂłb wÂładca byÂł co prawda pierwszym sÂługÂą paĂąstwa(Staatsdiener) , nie podlegajÂąc jednak Âżadnym ograniczeniom.[11] ÂŹrĂłdÂłem teoretycznym tej ideologii byÂła XVII wieczna teoria prawa natury.

Wzorem byÂła tu teoria Hobbesa ktĂłry opowiadaÂł siĂŞ za silnÂą wÂładzÂą paĂąstwowÂą, wpÂływ na ksztaÂłtowanie siĂŞ tej doktryny miaÂły rĂłwnieÂż pewne elementy spinozizmu , a takÂże pewne elementy tradycji protestanckiej. Christian Wolff poÂłÂączyÂł wszystkie te elementy w spĂłjnÂą caÂłoÂśĂŚ tworzÂąc tzw. pruskÂą szkoÂłĂŞ polityki i prawa w XVIII w i z ktĂłrÂą naleÂży wiÂązaĂŚ Fryderyka II.[12] SzkoÂła Wolffa bardzo mocno podkreÂślaÂła ÂścisÂły zwiÂązek nauki o prawach z obowiÂązkami wÂładcy, co prowadziÂło do formuÂły umowy spoÂłecznej jako podstawy wÂładzy monarchy, jednakÂże wÂładca tak czy owak, miaÂł pozostaĂŚ nad ludem, monarcha mĂłgÂł byĂŚ oÂświeconym i mÂądrym despotÂą , ale nie moÂżna byÂło go obaliĂŚ. Dla Fryderyka II osobiste rzÂądy wÂładcy byÂły jego moralnym obowiÂązkiem , krĂłl nie bĂŞdÂąc praktycznie kontrolowanym przez Âżadne siÂły zewnĂŞtrzne , wedÂług Fryderyka Wielkiego jak i filozofĂłw byÂł jednak ograniczony samym faktem natury swej wÂładzy , poniewaÂż jego powinnoÂściÂą byÂło realizowanie interesĂłw paĂąstwa, to zaÂś stanowiÂło racjĂŞ bytu i przyczynĂŞ zawarcia kontraktu spoÂłecznego, w ktĂłrym ogĂłÂł zrzekÂł siĂŞ swych praw na rzecz jednostki – wÂładcy. WÂładca winien dÂąÂżyĂŚ do uszczĂŞÂśliwienia swych poddanych poprzez mÂądre rzÂądy i staÂłe reparowanie (reformowanie) instytucji paĂąstwowych. KonsekwencjÂą przyjĂŞcia tych zaÂłoÂżeĂą byÂło uÂżywanie przez Fryderyka II obok tytuÂłu wÂładcy Prus takÂże formuÂły Rex Borussorum – krĂłl PrusakĂłw.[13]
Nowa ideologia polityczna przyczyniÂła siĂŞ do zwiĂŞkszenia tempa reform w wielu gaÂłĂŞziach gospodarki i polityki. Na poczÂątku swych rzÂądĂłw Fryderyk Wielki postanowiÂł zreformowaĂŚ funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwoÂści , krĂłl pruski uwaÂżaÂł zgodnie z ideaÂłami oÂświecenia naleÂży dÂąÂżyĂŚ do humanitaryzacji prawa karnego. 3 czerwca 1740r Fryderyk podjÂąÂł decyzjĂŞ o zniesieniu tortur jako Âśrodka dowodowego w procesie. Utylitaryzm i racjonalnoÂśĂŚ okreÂślaÂły politykĂŞ kryminalnÂą prowadzonÂą przez krĂłla pruskiego, Âłagodzenie wyrokĂłw za przestĂŞpstwa kryminalne i uÂłaskawienia znacznie zmieniÂły oblicze pruskiej procedury karnej. Likwidacja w praktyce sÂądowej szczegĂłlnie rzucajÂących siĂŞ w oczy okrutnych bÂądÂź absurdalnych urzÂądzeĂą feudalnego prawa karnego byÂła ogromnym krokiem na przĂłd , podobnie jak fakt , Âże nowe przepisy uwzglĂŞdniaÂły proporcjonalnoÂśĂŚ czynu w stosunku do kary , oraz kÂładziono nacisk na element odstraszania , ale rĂłwnieÂż kara miaÂła byĂŚ Âśrodkiem prewencji majÂącÂą na celu resocjalizacjĂŞ osoby skazanej.
Jednolity system prawa stanowionego byÂł jednym z charakterystycznych elementĂłw wdroÂżonych przez Fryderyka II, skodyfikowano wtedy czĂŞÂściowo prawo osobowe i rzeczowe ( Corpus iuris Fridericiani) po Âśmierci Fryderyka Wielkiego wszedÂł w Âżycie Allgemeines Landrecht fĂźr die preussischen Staaten , kodeks ten zawieraÂł wiĂŞkszoÂśĂŚ postulatĂłw wÂładcy w zakresie reformy prawa cywilnego. DuÂże znaczenie dla dziaÂłalnoÂści ustawodawczej monarchy miaÂło powoÂłanie w 1781r. komisji legislacyjnej( Gesetzkommision), ktĂłra miaÂła opracowaĂŚ projekty aktĂłw prawnych , celem tej komisji byÂło stworzenie moÂżliwie niezaleÂżnego od wÂładzy administracyjnej korpusu sÂądĂłw publicznych. W swych konsekwencjach prowadziĂŚ to miaÂło do znanej w XIX wieku konstrukcji paĂąstwa prawa( Rechtsstaat). Reformy administracyjne i sÂądownicze znacznie przybliÂżyÂły paĂąstwo Fryderyka Wielkiego do tego ideaÂłu , spowodowaÂło to teÂż , Âże ÂświadomoÂśĂŚ podanych zaczĂŞÂła siĂŞ podnosiĂŚ moÂżliwoÂśĂŚ dochodzenia swoich praw rĂłwnieÂż narodowych przed sÂądami powszechnymi rĂłwnieÂż miaÂło niebagatelne znaczenie. WÂładca z pomazaĂąca boÂżego staÂł siĂŞ pierwszym sÂługÂą paĂąstwa, odrzucenie blichtru , zbĂŞdnych formuÂł pozbawionych treÂści , racjonalizm , rzeczowoÂśĂŚ to zasadnicze elementy absolutyzmu oÂświeconego. Fryderyk Wielki od wszystkich swych podanych wymagaÂł takiego samego zaangaÂżowania od urzĂŞdnika, pastora czy chÂłopa w pracy dla paĂąstwa. Upadek starej teokratycznej ideologii na ktĂłrej dotÂąd opierano funkcjonowanie paĂąstwa, sprawiÂło , Âże w tÂą politycznÂą prĂłÂżniĂŞ weszÂła nowa narodowa idea. OÂświecenie w istocie byÂło fundamentem na ktĂłrym zaczĂŞÂły siĂŞ formowaĂŚ nowe struktury spoÂłeczne i polityczne zwane narodami. Absolutyzm oÂświecony ze swoim humanitaryzmem i humanizmem znacznie przyczyniÂł siĂŞ do przyÂśpieszenia tego procesu. Fryderyk II jako pierwszy wÂładca wprowadziÂł przymus szkolny , powszechna edukacja na podstawowym poziomie rĂłwnieÂż odegraÂła udziaÂł w narodzinach nacjonalizmu.[14] Narodziny nacjonalizmu i nowoczesnych narodĂłw wiÂąÂże siĂŞ jednak z rewolucjÂą francuskÂą , przewrĂłt polityczny zapoczÂątkowaÂł rĂłwnieÂż przemiany w ÂświadomoÂściowe wÂśrĂłd zwykÂłych ludzi , poczucie odrĂŞbnoÂści od innych ludĂłw jest wÂłaÂśnie dziedzictwem rewolucji francuskiej.

1.2.2 Dorobek Rewolucji Francuskiej

Rewolucyjna Francja otworzyÂła nowy rozdziaÂła w dziejach ludzkoÂści, obalono nie tylko struktury starej monarchii, ale takÂże rozpoczĂŞto budowĂŞ zupeÂłnie nowego spoÂłeczeĂąstwa opartego nie na lojalnoÂści wobec korony lecz na jednoÂści wszystkich obywateli Republiki. W czasach monarchii partykularyzmy lokalne byÂły bardzo silne przejawiaÂło siĂŞ to w doÂśĂŚ pokaÂźniej liczbie dialektĂłw , wielu francuzĂłw czuÂło siĂŞ wtedy raczej GaskoĂączykami, Burgundami, Pikardami , ale nie byÂło poczucia narodowej jednoÂści takiej jakÂą stworzyÂła rewolucja. Dla krĂłla podziaÂły te byÂły jednak w pewnym sensie wygodne , czyniÂły bowiem z gÂłowy paĂąstwa arbitra miĂŞdzy interesami i aspiracjami przedstawicieli poszczegĂłlnych prowincji. KonserwatyÂści , przedstawiciele stanĂłw uprzywilejowanych rĂłwnieÂż korzystali na rozbiciu jĂŞzykowym i kulturowym paĂąstwa. Stan ten trwaÂł do 4 sierpnia 1789r na tym historycznym posiedzeniu oprĂłcz wielu ofiar na oÂłtarzu rĂłwnoÂści i jednoÂści narodowej zÂłoÂżono przywileje miast i prowincji , zasypujÂąc w ten sposĂłb lokalne partykularyzmy. PrzyjĂŞto wtedy zasadĂŞ , Âże historia i geografia nie mogÂą dyktowaĂŚ warunkĂłw polityce. TworzÂąc departamenty niezbyt wielkie i mniej wiĂŞcej rĂłwne jednostki administracyjne zapewniono triumf wÂładzy zbliÂżonej do obywatela i sukces egalitaryzmu.[15] Powszechne i rĂłwne dla wszystkich miaÂło byĂŚ rĂłwnieÂż szkolnictwo, za pomocÂą edukacji starano siĂŞ wprowadziĂŚ nie tylko jednolity model nauczania , ale rĂłwnieÂż chciano osiÂągnÂąĂŚ bardzo istotny cel polityczny- unifikacjĂŞ jĂŞzyka. Likwidacja prowincji i wprowadzenie departamentĂłw nie zlikwidowaÂło odrĂŞbnoÂści jĂŞzykĂłw lokalnych, szkoÂła miaÂła zlikwidowaĂŚ ten problem. Najpierw w 1793 r wydano dekret przyznajÂący jĂŞzykowi francuskiemu monopol w nauczaniu, konstytucja zaÂś przyznawaÂła obywatelstwo tylko tym osobom ktĂłre potrafiÂły wykazaĂŚ siĂŞ umiejĂŞtnoÂściÂą czytania i pisania. UnifikacjĂŞ jĂŞzyka przeprowadzano rĂłwnieÂż poprzez powszechny pobĂłr do wojska, rozkazy byÂły wydawane w jĂŞzyku urzĂŞdowym, w ten sposĂłb rĂłwnieÂż starano siĂŞ urzeczywistniĂŚ plan likwidacji partykularyzmĂłw jĂŞzykowych. Starania wÂładz rewolucyjnych poszÂły teÂż i w innych kierunkach, rĂłwnie istotne jak stworzenie jednolitego narodu i jĂŞzyka urzĂŞdowego byÂły takÂże reformy i postanowienia w innych dziedzinach polityki i gospodarki.
Jednym z „pomnikĂłw” rewolucji francuskiej jest z caÂłÂą pewnoÂściÂą Deklaracja Praw CzÂłowieka i Obywatela , dokument ten miaÂł przynieÂśĂŚ trwaÂłe pojednanie tego co ludzkie i tego co obywatelskie, miaÂła zharmonizowaĂŚ prawa naturalne i prawa pozytywne uczyniĂŚ czÂłowieka rĂłwnym wobec praw i obowiÂązkĂłw. CzÂłowiek zgodnie z postulatami Jana Jakuba Rousseau miaÂł sobie na powrĂłt nijako przypomnieĂŚ o wartoÂści swej godnoÂści. Historia i cywilizacja wyrwaÂły czÂłowieka z stanu pierwotnej szczĂŞÂśliwoÂści i odebraÂły mu godnoÂśĂŚ, rewolucja francuska i Deklaracja Praw na powrĂłt miaÂły przywrĂłciĂŚ ten stan powszechnej szczĂŞÂśliwoÂści[16]. Paragraf drugi wspomnianej Deklaracji odwoÂłuje siĂŞ wÂłaÂśnie do filozofii oÂświecenia wedÂług prawodawcĂłw- rewolucjonistĂłw prawdziwym czÂłowiekiem moÂże byĂŚ tylko obywatel. WÂładza paĂąstwowa zaÂś prawowicie moÂże opieraĂŚ siĂŞ tylko na narodzie , wolni ludzie- obywatele majÂą wyÂłÂączne prawo decydowaĂŚ o tym jak ta wÂładza bĂŞdzie wyglÂądaĂŚ. ZaleÂżnoÂśĂŚ ta zostaÂła podkreÂślona w artykule trzecim Deklaracji Praw ktĂłry mĂłwi: „ ÂŹrĂłdÂło wszelkiej wÂładzy zasadniczo tkwi w narodzie. ÂŻadne ciaÂło, Âżadna jednostka nie moÂże sprawowaĂŚ wÂładzy, ktĂłra by wyraÂźnie od narodu nie pochodziÂła.”[17] NarĂłd jako byt suwerenny zakÂładaÂł powiÂązanie miĂŞdzy pojedynczym czÂłonkiem narodowej spoÂłecznoÂści a suwerennÂą caÂłoÂściÂą. Od tego czasu taka koncepcja bezpoÂśredniego czÂłonkostwa w narodzie szybko siĂŞ rozpowszechniÂła wykraczajÂąc daleko poza granice Republiki. Deklaracja Praw byÂła teÂż poczÂątkiem i fundamentem nowej legislacji konstytucyjnej i zwykÂłej. Ustawa Zasadnicza miaÂła byĂŚ kamieniem wĂŞgielnym nowego spoÂłeczeĂąstwa; okreÂślaĂŚ normy postĂŞpowania, obowiÂązki obywatelskie a takÂże prawa wynikajÂące z tejÂże ustawy nadrzĂŞdnej nad wszystkimi innymi prawami. Droga jakÂą wyznaczyÂła rewolucyjna Francja okazaÂła siĂŞ na tyle atrakcyjna Âże podobne przeksztaÂłcenia ustrojĂłw i spoÂłeczeĂąstw dokonywaÂły siĂŞ rĂłwnieÂż w wielu innych krajach europejskich i nie tylko. Dorobek ideowy i normatywny rewolucji byÂł dalej transferowany w przyszÂłoÂśĂŚ przez nastĂŞpne pokolenia politykĂłw i ideologĂłw ktĂłre nawiÂązywaÂły do idei rĂłwnoÂści wolnoÂści i braterstwa, hasÂła te rewolucja wypisaÂła na swych sztandarach.

cd.....

[1] W. Sokolewicz, Prawo narodĂłw do samostanowienia[w:] Prawa czÂłowieka – model prawny, KrakĂłw 1991, s. 29-30.
[2] E. Gellner, Narody i nacjonalizm, Warszawa 2001, s. 82-83.
[3] Ibidem.
[4][4][4] Encyclopedia Universal Ilustrada Europeo- Americana, Barcelona 1958-1964, t. 13, s. 581.
[5] Cyt. Za: J. KornaÂś, NarĂłd i paĂąstwo w myÂśli politycznej ZwiÂązku Ludowo Narodowego, KrakĂłw 1995, s. 53-60.
[6] J. Bartoszewicz, PodrĂŞczny sÂłownik polityczny, Warszawa 1922, s. 516.

[8] Cyt .za: M. de Certeau, D. Julia, J. Revel, Une Politique de la langue. La Rѐvolution Franҫaise et les patos Lѐnquệte de l’ Abbѐ Grѐgoire, ParyÂż 1975, s 293.
[9] Oxford English Dictionary, VII, s. 175-176.
[10] R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo miĂŞdzynarodowe publiczne, Warszawa 2000, s. 77.
[11] E. Rostworowski, Historia Powszechna Wiek XVIII, Warszawa 2001, s. 468.
[12] Christian Wolff jako jeden z nielicznych przedstawicieli kultury niemieckiej zyskaÂł sobie podziw i szacunek Fryderyka II , pruski wÂładca ceniÂł szczegĂłlnie twĂłrcĂłw klasycznych , natomiast z pogardÂą odnosiÂł siĂŞ do osiÂągniĂŞĂŚ tradycji niemieckiej myÂśli i sztuki.
[13] S. Salomonowicz, Fryderyk Wielki , WrocÂław 1996, s. 116.
[14] S. WoÂłoszyn, Dzieje wychowania i myÂśli pedagogicznej w zarysie, Warszawa 1973, s. 243.
[15] M , ÂŻywczyĂąski, Historia Powszechna 1789-1870, Warszawa 1999 , s. 45.
[16] J.J Rousseau, Umowa SpoÂłeczna, KĂŞty 2002, 37.
[17] Deklaracja Praw CzÂłowieka i Obywatela, uchwalona 26 sierpnia 1789.
[18] C. Calhoun, Nacjonalizm, Warszawa 2007 s. 69.
[19] S. Kieniewicz, Oblicze ideowe Wiosny LudĂłw, Warszawa 1948, s 48.
[20] W starciach straciÂło Âżycie 216 osĂłb, wiele teÂż odniosÂło ciĂŞÂżkie obraÂżenia ciaÂła.
[21] S. Salmonowicz, Prusy dzieje paĂąstwa i spoÂłeczeĂąstwa, Warszawa 2004, s. 301.
[22] R. Service, Lenin, Warszawa 2003, s. 327.
[23] JĂłzef PiÂłsudski w 1920 roku chciaÂł obaliĂŚ rzÂądy bolszewikĂłw i oddaĂŚ jÂą w rĂŞce eserowcĂłw
[24] 15 listopada 1917 r Lenin ogÂłosiÂł deklaracjĂŞ „ praw narodĂłw Rosji” do samowolnego oderwania siĂŞ od byÂłego Imperium carskiego.
[25] A. KrzyÂżanowski, Raj doczesny komunistĂłw, Dzieje Rosji w XX wieku, KrakĂłw 2008, s. 226.
[26] J. Pajewski, Pierwsza wojna Âświatowa 1914- 1918, Warszawa 2004, s 620.
[27] H. Batowski, MiĂŞdzy dwiema wojnami 1919-1939, Warszawa 1999, s 7-8.
[28] PaĂąstwa zachodnie na czele z USA uwaÂżaÂły, Âże reÂżim sowiecki nie utrzyma siĂŞ zbyt dÂługo i upadnie , na miejscu bolszewikĂłw wedÂług politykĂłw entanty miaÂła pojawiĂŚ siĂŞ demokratyczna Rosja.

Opublikowano 19th December 2012, autor: Daniel WĂłjcik

Zapisane

Kiara
Administrator
Ekspert
Wiadomości: 2458

Odp: NAROD I NARODOWOÂŚĂ..........
« Odpowiedz #2 : Marzec 29, 2015, 12:00:28 »

1.2.3 Wiosna LudĂłw

Rewolucja Francuska doprowadziÂła do upadku absolutyzmu i monarchii , jednakÂże w skutek wojen prowadzonych przez Napoleona rewolucyjnych reform nie udaÂło siĂŞ na staÂłe wdroÂżyĂŚ do kultury i prawa paĂąstw podbitych. Dziedzictwo rewolucyjnych ideaÂłĂłw nie ulegÂło caÂłkowitemu zapomnieniu, w latach 1848-1849 doszÂło do kolejnych wstrzÂąsĂłw politycznych i spoÂłecznych, wydarzenia zawaÂżyÂły w znaczÂącym stopniu na ksztaÂłcie granic kulturowych i narodowych w Europie. W tym okresie modne staÂło siĂŞ modne zwÂłaszcza wÂśrĂłd mieszczan i burÂżuazji opowiadanie siĂŞ za wolnomyÂślicielstwem i liberalizmem. Na terenie Niemiec wÂłaÂśnie na tym fundamencie narastaÂły tendencje zjednoczeniowe. SiÂła ekonomiczna warstw Âśrednich odegraÂła w tym fermencie znacznÂą rolĂŞ, burÂżuazja posiadaÂła wpÂływ na rĂłÂżne sfery Âżycia politycznego , jednak nie posiadaÂła ona bezpoÂśredniego dostĂŞpu do „ ucha” krĂłlewskiego tak jak szlachta. Policyjne metody sprawowania wÂładzy rĂłwnieÂż powaÂżnie nadwyrĂŞÂżyÂły zaufanie elit i mas spoÂłecznych do wÂładzy. CzĂŞÂśĂŚ robotnikĂłw rĂłwnieÂż opowiadaÂła siĂŞ za zmianami, gdyÂż sytuacja materialna tej warstwy spoÂłeczeĂąstwa na terenie caÂłych Niemiec nie byÂła zadawalajÂąca. Ekonomiczne problemy nakÂładaÂły siĂŞ na narodowoÂściowe antagonizmy , tak byÂło np. na terenie monarchii HabsburgĂłw czy teÂż w Prusach. W Austrii sytuacja wyglÂądaÂła szczegĂłlnie powaÂżnie, w skÂład tego paĂąstwa wchodziÂło wiele rĂłÂżnych narodowoÂści czĂŞsto o sprzecznych interesach. Najbardziej negatywnie do Wiednia nastawieni byli wÂłosi , pragnĂŞli odÂłÂączyĂŚ siĂŞ od monarchii i stworzyĂŚ wÂłasne paĂąstwo, podobne palny mieli Polacy, WĂŞgrzy zaÂś chcieli wÂłasnego paĂąstwa , ale uznawali , Âże unia z Wiedniem jest dla nich korzystnym rozwiÂązaniem. Mniejsze narody takie jak Chorwaci, UkraiĂący czy Rumuni szukaÂły protekcji wÂłaÂśnie u HabsburgĂłw przeciw swoim wiĂŞkszym narodom zamieszkujÂącym naddunajskÂą monarchiĂŞ.[18]
Przed 1848r rzÂąd wiedeĂąski konsekwentnie przeciwstawiaÂł siĂŞ jakimkolwiek dÂąÂżeniom narodowym , uznajÂąc je za zagroÂżenie dla paĂąstwa. Germanizacja oczywiÂście nie byÂła moÂżliwa, jednak do 1948 r wÂładze centralne prowadziÂły skutecznÂą ale bardzo ryzykownÂą politykĂŞ wygrywania przeciwko sobie antagonizmĂłw narodowych. Skutkiem tej polityki byÂł rozwĂłj tendencji odÂśrodkowych w Âłonie monarchii , powstaÂło teÂż jeszcze przez rewolucjÂą kilka tajnych stowarzyszeĂą , ktĂłrych celem byÂła secesja od Wiednia.
Jedno z takich stowarzyszeĂą czeski „Repeal” , uznaÂł ,Âże jedynÂą drogÂą do modernizacji jest obalenie absolutyzmu i utworzenie republiki demokratycznej. Stowarzyszenie to nie miaÂło poparcia burÂżuazji ktĂłra chciaÂła jedynie wprowadzenia reform gospodarczych w duchu liberalnym. DziaÂłalnoÂśĂŚ tych stowarzyszeĂą miaÂła rĂłwnieÂż wpÂływ na sytuacjĂŞ politycznÂą na WĂŞgrzech. Elity polityczne tego najwiĂŞkszego narodu monarchii HabsburgĂłw domagaÂły siĂŞ utworzenia wÂłasnego paĂąstwa poÂłÂączonego jednak uniÂą rzeczowÂą lub personalnÂą z Wiedniem. W marcu 1848r. sejm wĂŞgierski uchwaliÂł ustawy w myÂśl ktĂłrych wprowadzano dwuizbowy parlament, swobodĂŞ prasy, odpowiedzialnoÂśĂŚ ministrĂłw przed sejmem , jednoczeÂśnie jednak utrzymano wysoki cenzus majÂątkowy zachowujÂąc w ten sposĂłb feudalny charakter izby wyÂższej . Parlament wĂŞgierski nie chciaÂł wiĂŞc pogÂłĂŞbienia rewolucji , a tylko pewnych koncesji rzÂądu centralnego na rzecz MadziarĂłw. Postulaty polityczne o podobnym charakterze pojawiaÂły siĂŞ rĂłwnieÂż i w innych krajach monarchii, w Galicji 19 marca uchwalono tam petycjĂŞ do cesarza w ktĂłrej proszono gÂłowĂŞ paĂąstwa o pomoc w zdobyciu przez PolskĂŞ niepodlegÂłoÂści. Na terenie Lwowa i Krakowa Komitet Narodowy organizowaÂł manifestacje w trakcie ktĂłrych domagano siĂŞ np. zniesienia paĂąszczyzny. WÂładze centralne przeciwko rewolucjonistom wysÂłaÂły wojsko 26 kwietnia zaczĂŞto bombardowaĂŚ KrakĂłw. Czesi zainspirowani polskimi dziaÂłaniami rĂłwnieÂż wysÂłali petycjĂŞ do cesarza z ÂżÂądaniem przyznania autonomii , problemem czeskich rewolucjonistĂłw byÂł fakt silnego powiÂązania politycznego z niemieckÂą burÂżuazjÂą, kiedy Czesi odmĂłwili uczestnictwa w obradach parlamentu frankfurckiego, stracili poparcie dla swych postulatĂłw niemieckich elit gospodarczych. Czeski ruch demokratyczny postulowaÂł przeksztaÂłcenie monarchii w paĂąstwo federacyjne , a w razie sprzeciwu rzÂądu starano siĂŞ skÂłoniĂŚ do wspĂłÂłpracy wszystkie sÂłowiaĂąskie narodowoÂści przeciw Niemcom i WĂŞgrom. Marcowe rozruchy mÂłodzieÂży i upoÂśledzonych grup spoÂłecznych straciÂły impet, jednak rewolucja caÂłkowicie nie wygasÂła.[19]
Kolejna faza rewolucji zaczĂŞÂła siĂŞ pod koniec lata 1848 r na terenie WĂŞgier narastaÂły nastroje antycesarskie coraz szersze krĂŞgi spoÂłeczeĂąstwa zaczĂŞÂły domagaĂŚ siĂŞ caÂłkowitej niepodlegÂłoÂści i secesji od Wiednia, na czele rewolucjonistĂłw staÂł Lajos Kossuth ten liberalny dziennikarz i polityk odegraÂł znaczÂącÂą rolĂŞ juÂż w marcu , utworzenie parlamentu i rzÂądu byÂło w znacznej czĂŞÂści jego zasÂługÂą. Kiedy jednak cesarz uznaÂł , Âże rewolucyjne wzburzenie udaÂło siĂŞ ugasiĂŚ postanowiÂł ograniczyĂŚ proregatywy wĂŞgierskiego parlamentu. DziaÂłania te byÂły jednÂą z przyczyn wybuchu zbrojnego powstania przeciwko Widniowi. Do formalnego starcia doszÂło w paÂździerniku 1848r, w wojnie tej wziĂŞÂło udziaÂł rĂłwnieÂż wielu PolakĂłw m. in. JĂłzef Wybicki, Henryk DÂąbrowski czy JĂłzef Bem wojna trwaÂła do sierpnia nastĂŞpnego roku, powstanie wĂŞgierskie zostaÂło stÂłumione , dziĂŞki pomocy rosyjskiej, wojska carskie wkroczyÂły na teren monarchii w maju staÂło siĂŞ tak na wyraÂźne Âżyczenie HabsburgĂłw zwÂłaszcza ,Âże 14 kwietnia WĂŞgry ogÂłosiÂły niepodlegÂłoÂśĂŚ.
Rewolucyjne nastroje udzieliÂły siĂŞ rĂłwnieÂż demokratom z Berlina wydarzenia wiedeĂąskie wydatnie wpÂłynĂŞÂły na nastroje spoÂłeczne , krĂłl pruski rozumiejÂąc grozĂŞ sytuacji 18 marca ogÂłosiÂł patent w ktĂłrym obiecaÂł zwoÂłaĂŚ Landtag na 2 kwietnia , a takÂże nadanie konstytucji i wolnoÂści prasy. Obietnice te nie mogÂły juÂż jednak powstrzymaĂŚ wybuchu rewolucji i niezadowolenia spoÂłecznego. Demonstranci zebrali siĂŞ pod paÂłacem krĂłlewskim i gÂłoÂśno domagali siĂŞ wycofania wojska z miasta, Fryderyk Wilhelm IV nie chcÂąc dopuÂściĂŚ do rozlewu krwi myÂślaÂł o dalszych ustĂŞpstwach, reakcja wÂładz byÂła jednak i tutaj opĂłÂźniona, a wojsko z niejasnych powodĂłw otworzyÂło ogieĂą w stronÂą demonstrantĂłw. MiĂŞdzy rzÂądem a liberaÂłami na ulicach stolicy paĂąstwa doszÂło rzeczywiÂście do prawdziwej wymiany ciosĂłw co prawda „ powstanie” to udaÂło siĂŞ w koĂącu stÂłumiĂŚ przy pomocy wojska , ale liczba ofiar jakie zginĂŞÂły byÂła doÂśĂŚ znaczÂąca. [20] KrĂłl by ugasiĂŚ nienawiÂśĂŚ ludu i odciÂągnÂąĂŚ uwagĂŞ liberaÂłĂłw od spraw wewnĂŞtrznych publicznie wystÂąpiÂł w dniu 18 marca przepasany czarno – czerwono- zÂłotÂą szarfÂą. W ten sposĂłb Prusy miaÂły staĂŚ siĂŞ koryfeuszem zjednoczenia politycznego wszystkich krajĂłw w jeden organizm polityczny. Parlament frankfurcki miaÂł opracowaĂŚ konstytucjĂŞ przyszÂłego paĂąstwa , obrady tego gremium nie przyniosÂły jednak Âżadnych rezultatĂłw. Berlin odniĂłsÂł rĂłwnieÂż sukces w walce z rewolucjÂą w PoznaĂąskim, sprawa polska w kontekÂście wybuchu rewolucji europejskich tzw. „Wiosny LudĂłw” byÂła szczegĂłlnie istotna. KrĂłl poczÂątkowo skÂładaÂł obietnice uwzglĂŞdnienia polskich postulatĂłw odnoÂśnie nowej organizacji Wielkiego KsiĂŞstwa PoznaĂąskiego, ale fakty takie jak tworzenie wÂłasnego niezaleÂżnego wojska budziÂły w urzĂŞdnikach berliĂąskich obawĂŞ utraty prowincji. Wobec tych faktĂłw juÂż 3 kwietnia ogÂłoszono stan oblĂŞÂżenia w Wielkopolsce, potem zaÂś w kilku potyczkach zlikwidowano polskÂą armiĂŞ i przywrĂłcono porzÂądek[21].
Wiosna LudĂłw ogarnĂŞÂła swym zasiĂŞgiem wÂłaÂściwie caÂłÂą EuropĂŞ, byÂł to kolejny krok narodĂłw pragnÂących odzyskania niepodlegÂłoÂści bÂądÂź stworzenia jednolitego paĂąstwa, rewolucja z lat 1848- 1849 podwaÂżyÂła teÂż jeszcze bardziej prawo wÂładcĂłw do sprawowania rzÂądĂłw, tylko dziĂŞki przemocy i obcej interwencji system ten utrzymaÂł siĂŞ i upadÂł dopiero po roku 1918.

1.2.4 Dwie koncepcje rozumienia pojĂŞcia „samostanowienie” podczas I wojny Âświatowej – Lenina i Wilsona

W okresie pierwszej wojny powszechnej coraz waÂżniejsza politycznie stawaÂła siĂŞ kwestia narodowa, wszystkie walczÂące kraje zwrĂłciÂły uwagĂŞ na ten problem, straty wÂłasne wszystkich paĂąstw uczestniczÂących w konflikcie byÂły na tyle powaÂżne , Âże zaczĂŞÂły one szukaĂŚ rezerw demograficznych wÂśrĂłd podbitych lub ujarzmionych narodowoÂści. Na ten problem zwrĂłcili uwagĂŞ takÂże publicyÂści i politycy. Do historii przeszÂło wiele koncepcji rozwiÂązania tego problemu, ale dwie z nich leninowska i wilsonowska odegraÂły rzeczywistÂą rolĂŞ w ksztaÂłtowaniu powojennej rzeczywistoÂści.
Lenin bardzo wczeÂśnie okreÂśliÂł swe stanowisko w sprawie samostanowienia narodĂłw i pozostaÂł mu niezachwianie wierny do koĂąca Âżycia. W roku 1903 byÂł czÂłonkiem komitetu redakcyjnego „ Iskry” organu rosyjskich socjalistĂłw, ktĂłrzy wydawali i redagowali to pismo w Genewie. Znaczna czĂŞÂśĂŚ artykuÂłĂłw bezimiennych wyszÂła z pod piĂłra Lenina, na Âłamach tego pisma toczyÂła siĂŞ wtedy dyskusja na temat programu partii robotniczych wobec sprawy narodowej. Program miaÂł znaczenie nie tylko propagandowe , ale rĂłwnieÂż opracowywano go jako projekt rezolucji ktĂłra miaÂła zostaĂŚ przedÂłoÂżona kongresowi rosyjskich socjaldemokratĂłw. Paragraf dziewiÂąty tego programu orzekaÂł , Âże prawo do samookreÂślania przysÂługuje wszystkim narodom wchodzÂącym w skÂład paĂąstwa rosyjskiego. Interpretacja tego paragrafu nie byÂła jednak korzystna dla PolakĂłw , ktĂłrzy gÂłoÂśno wyrazili swe niezadowolenie z lansowanej wizji niezawisÂłoÂści przez rosyjskich kolegĂłw. Lenin na Âłamach wspomnianego wyÂżej organu prasowego odpowiedziaÂł na te zarzuty polskich towarzyszy. W marcu 1903r opublikowaÂł artykuÂł : „Kwestia narodowa w naszym programie” Narody wedÂług przywĂłdcy rewolucji paÂździernikowej winny byĂŚ uznane za zjawisko pochodne wobec klas .[22] OdrĂŞbnoÂści narodowe sÂą wiĂŞc czynnikiem drugorzĂŞdnym , partia socjalistyczna walczyÂła jedynie o wyzwolenie klasy robotniczej wszystkich krajĂłw , nie zabiegaÂła zaÂś o prawo narodĂłw do budowy odrĂŞbnych paĂąstw. JednoczeÂśnie jednak przyznawaÂł klasie pracujÂącej krajĂłw ujarzmionych prawo do ewentualnej secesji, prawo to mogÂło realizowaĂŚ siĂŞ wyÂłÂącznie wtedy jeÂśli klasy uciskane bĂŞdÂą tego chcieĂŚ , a nie burÂżuazja czy szlachta. Lenin w dalszej czĂŞÂści artykuÂłu doradzaÂł polskiemu robotnikowi wspĂłlnÂą walkĂŞ z caratem u boku rosyjskich towarzyszy a nie razem z rodzimÂą burÂżuazjÂą.
Lenin wiĂŞc opowiedziaÂł siĂŞ za takÂą koncepcjÂą samostanowienia narodĂłw , ktĂłra by nie zawieraÂła elementĂłw federacyjnych, ale i nie stawaÂło w poprzek centralistycznej polityce partii. Urzeczony ÂżÂądzÂą wÂładzy namiĂŞtnie jej poÂżÂądajÂący widziaÂł koniecznoÂśĂŚ oparcia swej dziaÂłalnoÂśĂŚ na hierarchicznie zorganizowanej partii, by zrealizowaĂŚ ten cel doprowadziÂł nawet do rozÂłamu w Âłonie socjaldemokracji rosyjskiej w 1903r. Styl rzÂądzenia Lenin przeniĂłsÂł rĂłwnieÂż na grunt miĂŞdzynarodowy , kiedy zakÂładaÂł w 1919r w Moskwie MiĂŞdzynarodĂłwkĂŞ KomunistycznÂą nadaÂł tej organizacji wysoki stopieĂą centralizacji. We wspomnianym artykule „ Iskry” , o ktĂłrym mowa pisze , Âże nie dziwi go czuÂłoÂśĂŚ PPS dla eserĂłw , bo jedni i drudzy sÂą federalistami.[23] Centralizm Lenina przejawiaÂł siĂŞ rĂłwnieÂż w budowie struktur partyjnych , partia dla redaktora Iskry byÂła organizacjÂą terytorialnÂą tzn. , Âże na danym terenie czy prowincji mogÂła dziaÂłaĂŚ tylko jedna komĂłrka partyjna, nie uwzglĂŞdniano oczywiÂście rĂłÂżnic narodowoÂściowych , liczyÂła siĂŞ tylko wola centrali. WedÂług Lenina i jego partii samostanowienie byÂło moÂżliwe , ale jednoczeÂśnie niezawisÂłoÂśĂŚ narodowa w peÂłni mogÂła siĂŞ urzeczywistniĂŚ jedynie po zwyciĂŞstwie rewolucji. Lenin takie poglÂądy wyraÂżaÂł i publikowaÂł w zasadzie do wybuchu pierwszej wojny Âświatowej , nawet na poczÂątku konfliktu nie ulegÂły one zmianie , kiedy jednak wojna zbliÂżaÂła siĂŞ do koĂąca uznaÂł , Âże warto wykorzystaĂŚ kartĂŞ narodowoÂściowÂą jako element przetargowy w walce o wÂładzĂŞ. Obalenie caratu byÂło jego gÂłĂłwnym celem , dlatego teÂż zrewolucjonizowanie kresĂłw zamieszkaÂłych przez narodowoÂści nierosyjskie uwaÂżaÂł za korzystne i celowe posuniĂŞcie. Taka rewolta unaoczniÂłaby klĂŞskĂŞ caratu , przybliÂżyÂła widmo przegrania wojny z wrogie wewnĂŞtrznym , a wiĂŞc w konsekwencji otworzyÂłaby bolszewikom drogĂŞ do zdobycia wÂładzy. Wypadki pĂłÂźniejsze potwierdziÂły sÂłusznoÂśĂŚ leninowskiej logiki. Taktycznie wiĂŞc Lenin zdecydowaÂł siĂŞ zmieniĂŚ front i opowiedziaÂł siĂŞ za niepodlegÂłoÂściÂą narodowoÂści kresowych. W 1917r. jeszcze przed formalnym ogÂłoszeniem 14 punktĂłw Wilsona Lenin publicznie ogÂłosiÂł prawo do niepodlegÂłoÂści dla narodĂłw zamieszkujÂących obrzeÂża Imperium CarĂłw.[24] Po tej deklaracji jednak wcale nie zrezygnowaÂł z dotychczasowej polityki prowadzonej dotychczas, po zdobyciu wÂładzy pozbawiÂł suwerennoÂści np. CzeczenĂłw czy AzerĂłw. Samostanowienie tych narodĂłw odtÂąd miaÂło zawieraĂŚ siĂŞ w formule socjalizmu leninowskiego.[25]

ZupeÂłnie inne podejÂście do kwestii suwerennoÂści i samostanowienia podchodziÂł inny wielki polityk tamtych czasĂłw prezydent USA Woodrow Wilson. Pragnieniem prezydenta byÂło staĂŚ siĂŞ moralnym liderem koalicji antyniemieckiej, pchaÂła go w tym kierunku ambicja osobista i chĂŞĂŚ zapewnienia Stanom Zjednoczonym przodujÂącego miejsca w przyszÂłym Âświecie . Jednym z celĂłw wiodÂących ku realizacji tego planu byÂło ogÂłoszenie celĂłw wojennych koalicji, takich jakie mogÂłyby zjednaĂŚ opiniĂŞ ÂświatowÂą. Celem gÂłĂłwnym byÂło takie urzÂądzenie Âświata powojennego ktĂłre zapobiegÂłoby kolejnym wojnom i konfliktom miĂŞdzy paĂąstwami. Nowy Âład miaÂł siĂŞ opieraĂŚ na rĂłwnoÂści wszystkich paĂąstw i demokracji oraz prawie do samostanowienia. Latem 1917 r w BiaÂłym Domu powoÂłano specjalnÂą komisjĂŞ ktĂłra miaÂła zajÂąĂŚ siĂŞ ustaleniem podziaÂłu terytorialnego Europy po wojnie. W grudniu tego roku jeden z przedstawicieli tejÂże komisji, a zarazem przyjaciel prezydenta puÂłkownik House przedstawiÂł Wilsonowi memoriaÂł ktĂłry traktowaÂł o sprawie polskiej. Stwierdzono tam , Âże przyszÂła Polska musi posiadaĂŚ dostĂŞp do morza, a terytorium tego paĂąstwa winno byĂŚ ustalone na podstawach zarĂłwno narodowoÂściowych jak i gospodarczych. W dokumencie tym nie przewidywano wÂłÂączenia do przyszÂłego paĂąstwa prowincji pruskich zamieszkanych przez PolakĂłw, fakt ten miaÂł istotne znaczenie poniewaÂż oznaczaÂło to peÂłnÂą zaleÂżnoÂśĂŚ gospodarczÂą od Niemiec. Podobnie sytuacja wyglÂądaÂła z granicÂą wschodniÂą , obawiajÂąc siĂŞ Rosji uznano , Âże w skÂład paĂąstwa polskiego mogÂą wejÂśĂŚ tylko te ziemie w ktĂłrych bezsprzecznie dominuje ÂżywioÂł polski. Deklaracje o podobnej treÂści pojawiÂły siĂŞ rĂłwnieÂż w sÂłynnych 14 punktach prezydenta USA. OrĂŞdzie prezydenta miaÂło byĂŚ w istocie odpowiedziÂą na bolszewickie dziaÂłania w tym zakresie[26]. Prezydent juÂż w pierwszym punkcie domagaÂł siĂŞ zniesienia ograniczeĂą w handlu, rĂłwnoÂści dla wszystkich paĂąstw oraz rozwiÂązania problemĂłw kolonialnych z uwzglĂŞdnieniem pra ludnoÂści miejscowej. Kolejne punkty dotyczyÂły spraw poszczegĂłlnych paĂąstw , dopiero w punkcie dziewiÂątym w stosunku do tego paĂąstwa wysuniĂŞto argument , Âże korekty granic bĂŞdÂą odbywaĂŚ siĂŞ zgodnie z rozgraniczeniem wpÂływĂłw poszczegĂłlnych narodowoÂści. W dalszej czĂŞÂści tego dokumentu jest mowa o koniecznoÂści zapewnienia wolnego i autonomicznego rozwoju dla narodĂłw zamieszkujÂących Cesarsko – KrĂłlewskÂą monarchiĂŞ, podobnie brzmiaÂł punkt odnoszÂący siĂŞ do Imperium OsmaĂąskiego. Punkt 13 zaÂś traktowaÂł o sprawie polskiej , byÂło to w istocie powtĂłrzenie wczeÂśniejszych deklaracji w tej sprawie.[27]
Sprawa samostanowienia narodĂłw byÂła sprawÂą istotnÂą i waÂżnÂą w tym okresie deklaracje wilsonowskie pozwoliÂły w przyszÂłoÂści sprawĂŞ tĂŞ rozwiÂązywaĂŚ bardziej kompleksowo. Projekt ulepszenia Âświata przez prawo do samostanowienia dla narodĂłw byÂł krokiem we dobrym kierunku. GÂłĂłwnym problem byÂł tu jednak fakt , Âże przepisy prawa i deklaracje polityczne nie oznaczaÂły wcale rezygnacji z interesĂłw politycznych. Wilsonowskie prawo do samostanowienia podlegaÂło oczywiÂście temu niezmiennemu historycznemu paradygmatowi, takie narody jak UkraiĂący czy teÂż ÂŻydzi nie zrealizowali swoich celĂłw politycznych. Prawa tych narodĂłw nie zostaÂły uwzglĂŞdnione ani w 14 punktach amerykaĂąskiego prezydenta, ani teÂż pĂłÂźniej w okresie konferencji wersalskiej. Interesy ludnoÂści Âżydowskiej nie mogÂły byĂŚ rozpatrywane ze wzglĂŞdu na znaczne rozproszenie , a takÂże z uwagi na fakt , Âże w tym okresie ÂŻydĂłw okreÂślano jako grupĂŞ kulturowÂą, a nie narĂłd. Sprawa ukraiĂąska zaÂś okreÂślana byÂła jako wewnĂŞtrzny problem przyszÂłej niebolszewickiej Rosji, z tego teÂż wzglĂŞdu granice Polski nie zostaÂły jasno okreÂślone.[28] W deklaracji Lenina jak i Wilsona nie byÂło jasnych wytycznych ktĂłre okreÂślaÂłyby w jaki sposĂłb dany narĂłd mĂłgÂłby domagaĂŚ siĂŞ samodzielnego paĂąstwa, enigmatycznoÂśĂŚ sformuÂłowaĂą pozwalaÂła w istocie dokonywaĂŚ arbitralnych ustaleĂą granic nowych paĂąstw jakie pojawiÂły siĂŞ na mapie Europy po zakoĂączeniu wielkiej wojny.

[1] W. Sokolewicz, Prawo narodĂłw do samostanowienia[w:] Prawa czÂłowieka – model prawny, KrakĂłw 1991, s. 29-30.
[2] E. Gellner, Narody i nacjonalizm, Warszawa 2001, s. 82-83.
[3] Ibidem.
[4][4][4] Encyclopedia Universal Ilustrada Europeo- Americana, Barcelona 1958-1964, t. 13, s. 581.
[5] Cyt. Za: J. KornaÂś, NarĂłd i paĂąstwo w myÂśli politycznej ZwiÂązku Ludowo Narodowego, KrakĂłw 1995, s. 53-60.
[6] J. Bartoszewicz, PodrĂŞczny sÂłownik polityczny, Warszawa 1922, s. 516.

[8] Cyt .za: M. de Certeau, D. Julia, J. Revel, Une Politique de la langue. La Rѐvolution Franҫaise et les patos Lѐnquệte de l’ Abbѐ Grѐgoire, ParyÂż 1975, s 293.
[9] Oxford English Dictionary, VII, s. 175-176.
[10] R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo miĂŞdzynarodowe publiczne, Warszawa 2000, s. 77.
[11] E. Rostworowski, Historia Powszechna Wiek XVIII, Warszawa 2001, s. 468.
[12] Christian Wolff jako jeden z nielicznych przedstawicieli kultury niemieckiej zyskaÂł sobie podziw i szacunek Fryderyka II , pruski wÂładca ceniÂł szczegĂłlnie twĂłrcĂłw klasycznych , natomiast z pogardÂą odnosiÂł siĂŞ do osiÂągniĂŞĂŚ tradycji niemieckiej myÂśli i sztuki.
[13] S. Salomonowicz, Fryderyk Wielki , WrocÂław 1996, s. 116.
[14] S. WoÂłoszyn, Dzieje wychowania i myÂśli pedagogicznej w zarysie, Warszawa 1973, s. 243.
[15] M , ÂŻywczyĂąski, Historia Powszechna 1789-1870, Warszawa 1999 , s. 45.
[16] J.J Rousseau, Umowa SpoÂłeczna, KĂŞty 2002, 37.
[17] Deklaracja Praw CzÂłowieka i Obywatela, uchwalona 26 sierpnia 1789.
[18] C. Calhoun, Nacjonalizm, Warszawa 2007 s. 69.
[19] S. Kieniewicz, Oblicze ideowe Wiosny LudĂłw, Warszawa 1948, s 48.
[20] W starciach straciÂło Âżycie 216 osĂłb, wiele teÂż odniosÂło ciĂŞÂżkie obraÂżenia ciaÂła.
[21] S. Salmonowicz, Prusy dzieje paĂąstwa i spoÂłeczeĂąstwa, Warszawa 2004, s. 301.
[22] R. Service, Lenin, Warszawa 2003, s. 327.
[23] JĂłzef PiÂłsudski w 1920 roku chciaÂł obaliĂŚ rzÂądy bolszewikĂłw i oddaĂŚ jÂą w rĂŞce eserowcĂłw
[24] 15 listopada 1917 r Lenin ogÂłosiÂł deklaracjĂŞ „ praw narodĂłw Rosji” do samowolnego oderwania siĂŞ od byÂłego Imperium carskiego.
[25] A. KrzyÂżanowski, Raj doczesny komunistĂłw, Dzieje Rosji w XX wieku, KrakĂłw 2008, s. 226.
[26] J. Pajewski, Pierwsza wojna Âświatowa 1914- 1918, Warszawa 2004, s 620.
[27] H. Batowski, MiĂŞdzy dwiema wojnami 1919-1939, Warszawa 1999, s 7-8.
[28] PaĂąstwa zachodnie na czele z USA uwaÂżaÂły, Âże reÂżim sowiecki nie utrzyma siĂŞ zbyt dÂługo i upadnie , na miejscu bolszewikĂłw wedÂług politykĂłw entanty miaÂła pojawiĂŚ siĂŞ demokratyczna Rosja.

http://wojcikdaniel.blogspot.com/

Opublikowano 19th December 2012, autor: Daniel WĂłjcik

Zapisane

Aktualności:

KOD PESZEROWY I WIEDZA WSPÓŁCZESNA