KOD PESZEROWY I WIEDZA WSPÓŁCZESNA

Oto kolejne Legendy O KrĂłlu Jadwidze..
O tym jak WisÂłok krĂłlowÂą JadwigĂŞ uratowaÂł


Dawno, dawno temu, kiedy ogromne lasy porastaÂły naszÂą piĂŞknÂą ziemiĂŞ
rzeszowsk¹, kiedy w Mieœcie Rzeszowie budowano dopiero koœció³ farny,
gdy nie byÂło jeszcze ani kamienic, ani drĂłg bitych kamieniem
utwardzonych, kiedy podró¿owa³o siê po drogach b³otnistych, poprzez
wertepy, drewniane mostki i rzeczne brody, poprzez lasy porastajÂące
okolice jechaÂła z ÂŁaĂącuta przez RzeszĂłw ku Krakowowi krĂłlowa Jadwiga,
¿ona króla W³adys³awa Jagie³³y, póŸniejsza œwiêta. W okolicy
Trzebowniska napadÂła jÂą duÂża wataha zbĂłjcĂłw, a widzÂąc bogate karety,
damy dworu piĂŞknie odziane, paziĂłw i ludzi z orszaku krĂłlowej wielce
dostatnio wyglÂądajÂących spodziewali siĂŞ bogatego i Âłatwego Âłupu.
Orszak królowej by ujœÌ pogoni przeprawi³ siê przez Wis³ok i pêdzi³
co koĂą wyskoczy przed siebie, a goniÂący go rabusie to zbliÂżali siĂŞ do
krĂłlewskiej karety, to zostawali z tyÂłu. DziaÂło siĂŞ to za sprawÂą
WisÂłoka, ktĂłry broniÂąc krĂłlowej przed rabusiami drogĂŞ skutecznie im
utrudnia³ i poœcig opóŸnia³ wij¹c siê zakolami zape³niaj¹c
zapadajÂącÂą siĂŞ ziemiĂŞ wodÂą, coraz to nowym nurtem na drodze ich
stajÂąc. KrĂłlowa uszÂła pogoni, rabusie nie dogonili orszaku, a na terenie
wsi Stra¿ów, £¹ka, Palikówka, Trzebownisko, a tak¿e pod Rzeszowem,
dzisiaj juÂż zaroÂśniĂŞte ostaÂło siĂŞ wijÂące siĂŞ zakolami Stare
WisÂłoczysko, ktĂłre szumem szuwarĂłw i trzcin opowiada o tym jak WisÂłok
ÂŚwiĂŞtÂą KrĂłlowÂą JadwigĂŞ przed bandytami obroniÂł.

Podobna wersja tej legendy znajduje siê w ksi¹¿ce Andrzeja
Karczmarzewskiego „Podania i legendy z terenu MaÂłopolski
poÂłudniowo-wschodniej” RzeszĂłw 1981 na str. 66 i nosi tytuÂł „Stare
WisÂłoczysko”. OpowiadaÂł jÂą drowi Andrzejowi Karczmarzewskiemu w roku
1979 JĂłzef Szczepaniak ur. W 1898 roku zamieszkaÂły w Trzebownisku.

Marek Czarnota
http://www.rzeszow.pl/miasto-rzeszow/historia/podania-legendy-i-opowiesci-z-rzeszowa-i-okolic/3730,o-tym-jak-wislok-krolowa-jadwige-uratowal.html

„Kto im Âłzy powrĂłci”
ByÂł koniec marca 1836 roku. Wiosna nadeszÂła wczesna i ciepÂła
. Od Bramy
Morawskiej powiaÂł ciepÂły wiatr i stopiÂł niemal wszystkie Âśniegi. W polu
widaĂŚ
juÂż byÂło tu i Ăłwdzie woÂły leniwie orzÂące pod wiosenne zasiewy, a nad
gÂłowami
oraczy  podzwaniaÂły skowronki. Jeszcze caÂły KrakĂłw ÂżyÂł pod wraÂżeniem
wspaniaÂłych uroczysto
œci zwi¹zanych z chrztem Jagie³³y, koronacj¹ na króla
polskiego oraz zaÂślubinami z JadwigÂą, gdy juÂż mÂłoda para wraz caÂłym
dworem
wyruszy³a w podró¿. Celem wyprawy królewskiej by³a Wielkopolska, gdzie
od
kilku lat toczyÂła siĂŞ bratobĂłjcza wojna domowa miĂŞdzy
dwoma potĂŞÂżnymi
rodami Na³êczów i Grzymalitów i ca³a dzielnica podzielona by³a na dwa
wrogie
obozy, wzajemnie siĂŞ zwalczajÂące. PÂłonĂŞÂły wsie i miasta, na drogach
³otrzykowie i wszelkiego rodzaju hultajstwo napada³o na podró¿nych, a
sÂądy,
zamiast broniĂŚ pok
rzywdzonych, sÂłuÂżyÂły jedynie wielkim panom. Oboje
krĂłlestwo wybrali siĂŞ wiĂŞc do Wielkopolski, by zakoĂączyĂŚ tĂŞ
bratobĂłjczÂą wojnĂŞ i
pojednaĂŚ zwaÂśnionych, a nad  winnymi przeprowadziĂŚ sÂądy, czyli tzw.
roki
krĂłlewskie.
DwĂłr krĂłlewski byÂł liczny, potrzeba byÂło
duÂżo izb na noclegi, wiele jadÂła dla
ludzi i paszy dla koni. A tymczasem istniaÂło wĂłwczas prawo oparte na
przywileju koszyckim, wydanym przez Ludwika WĂŞgierskiego, iÂż majÂątki i
wsie
duchowne wolne sÂą od tzw. stacji czyli postojĂłw dworu i wojsk
krĂłlewskich.
Na
tej podstawie wiele wsi krĂłlewskich i klasztornych wzbraniaÂło siĂŞ od
przyjmowania na postĂłj dworu krĂłlewskiego. Rozgniewany tym krĂłl
WÂładysÂław
Rozkaza³ dworzanom si³¹ zabieraÌ konie, byd³o i wszystko co by³o
potrzebne dla
utrzymania dworu.
PowstaÂł wiel
ki lament wÂśrĂłd chÂłopĂłw, bo nieraz czeladÂź krĂłlewska zabieraÂła im
ostatniÂą krowĂŞ
-
ÂżywicielkĂŞ lub woÂłu potrzebnego do uprawy roli.
5
KtĂłregoÂś dnia, gdy dwĂłr krĂłlewski zatrzymaÂł siĂŞ w pobliskim zamku na
postĂłj,
chÂłopi przybyli do krĂłlowej Jadwigi ze skargÂą i pÂł
aczem :
-
KrĂłlowo nasza !
–
woÂłali. Ratuj nas, bo pomrzemy z gÂłodu, my i nasze dzieci. Oto
pachoÂłkowie 
krĂłlewscy zabierajÂą nam ostatni dobytek z obory i ziarno na  siewy
wiosenne.
Ratuj nas orĂŞdowniczko nasza
!
KrĂłlowa Jadwiga jako Âże miaÂła serce miĂŞkkie
i litoÂściwe dla wszelkiej biedoty,
ulitowaÂła siĂŞ nad niedolÂą wÂłoÂścian i natychmiast udaÂła siĂŞ do
krĂłla.
W³adys³aw Jagie³³o wys³uchawszy proœby królowej, przyrzek³ solennie
jÂą
wypeÂłniĂŚ i zaraz poleciÂł swoim dworzanom, by niezwÂłocznie oddali
zabrany
dobytek.
UszczĂŞÂśliwieni wieÂśniacy przybyli wkrĂłtce do krĂłla, skÂłonili mu siĂŞ
do
kolan i dziêkowali za zwrócone mienie. W³adys³aw Jagie³³o, wskazuj¹c
 Âżonie na
ich rozpromienione oblicza, rzekÂł :
-
Teraz ju¿ chyba jesteœ zadowolona, królowo i ma³¿onko moja?
A na to
Jadwiga :
-
Dobytek im,  krĂłlu wrĂłciÂłeÂś, ale któ¿ im Âłzy powrĂłci?
S³owa te g³êboko zapisa³y siê w sercach ludu wielkopolskiego tote¿
przechowywaÂł je przez wieki jako najcenniejszy klejnot przeszÂłoÂści i
w³¹czy³ do
przys³ów swoich.
A krĂłlowa Jadwiga przeszÂł
a do opowieÂści ludowych jako opiekunka i
orĂŞdowniczka biednych i pokrzywdzonych.
( wg. StanisÂław ÂŚwirko, Orle gniazdo: podania, legendy i baÂśnie
wielkopolskie,
PoznaĂą 1969
http://www.sp2ns.pl/szkola/biblioteka/jadwiga.pdf